Artikel in tijdschrift Landleven

LANDLEVEN april 2019

Mooi interview in mijn tuin in tijdschrift Landleven met hoofdredacteur Mario Broekhuis :

Corinne Boureau schildert het onlosmakelijke

Natuur zit in de mens

“De natuur is als een tatoeage op onze huid, zij is hier, binnen handbereik, in ons verankerd. Men kan haar niet uit ons bestaan wissen en zij zal ons overleven.” Filosofe, milieuactiviste, Corinne Boureau zou het zo kunnen zijn. Maar zij schrijft en schildert. En neemt daarbij de tijd om na te denken over de grotere aspecten in het leven. Haar schilderijen vertellen over de onlosmakelijke band tussen mens en natuur.

Tekst Mario Broekhuis Fotografie Theo Tangelder

Corinne Boureau (61), schrijfster en schilderes, kijkt vanuit haar keuken uit over een langgerekte tuin, waarin kippen scharrelen en van waaruit een zwerm mussen opvliegt. Op de zolder van haar Doesburgse stadsboerderij werkt ze in het volle licht aan schilderijen met als terugkerend thema het vrouwenlichaam dat samensmelt met de natuur.

“De oorsprong van het leven op aarde is mijn inspiratiebron. Vier-en-een-half miljard jaar geleden is het leven ontstaan en dat dragen we in ons collectieve geheugen met ons mee. De wetenschap van nu brengt dat aan het licht. Daarom zeg ik, het landschap zit in ons. De boodschap in mijn werk is dat de mens en de natuur één zijn. Het is een cartesiaans, westers idee om alles van elkaar te scheiden: goed en kwaad, wat mag en niet mag. In de Aziatische filosofie hangt alles samen en is er een onderlinge afhankelijkheid. Het is als een ketting van ringen en als er ringen breken, wat we nu aan het doen zijn, komt het gevaar voor de mensheid dichtbij. De cijfers over de terugloop van bijvoorbeeld insecten en zelfs het verdwijnen van soorten zijn alarmerend. Ik heb twee kinderen, en iedereen die kinderen heeft moet zich echt zorgen maken. Hun toekomst is niet rooskleurig. We plunderen de aarde voor profijt. Er is een maatschappelijke revolutie nodig. Het is onze plicht om nu aan de orde te stellen welke wereld we nalaten. Van de natuur kunnen we veel leren, want de intelligentie van de natuur is de oorsprong van alles. Dat is mijn overtuiging.”

“Er is een breuk tussen de natuur en de mens gekomen, de technologie is daar een oorzaak van. Jongeren zitten alleen nog achter een beeldscherm, ze gaan niet meer naar buiten. Zelfs Walt Disney tekent niet meer over de natuur. Ik heb geen mobiel, een musje is fascinerender dan een iPad.” Niet dat Corinne wars is van moderne technologie. Ze skypet met haar broer in de Verenigde Staten. “Het brengt ook goeds. Maar om je goed te voelen moet je in je jeugd ook in bomen kunnen klimmen, net als ik dat kon.”

‘Basis van ons evenwicht’

“Tegenover mijn angst voor de toekomst van de wereld, die ik van het dak zou willen schreeuwen, breng ik in mijn werk juist een boodschap van sereniteit. In mijn werk vind je de rust die de natuur ons geeft, de basis van ons evenwicht, lichamelijk en geestelijk, het inspireert ons, brengt ons op ideeën om de wereld te verbeteren. Neem de sereniteit en schoonheid van een boom, volkomen geweldloos. Een boom mag dan geen hersens hebben, de wetenschap toont aan dat bomen met elkaar ‘communiceren’ via schimmels in het wortelstelsel en elkaar helpen in de voorziening van mineralen. Ze zijn solidair met elkaar en het laat zien dat altruïsme in de natuur bestaat.”

“De planten zijn onze voorouders. Dat is niet te ontkennen, je kunt het niet uitwissen en daarom schilder ik plantmotieven als een tatoeage op de huid. De tatoeages van de Maori’s in Nieuw-Zeeland zijn vanuit dezelfde gedachte geïnspireerd op de natuur. Daarmee geven ze de boodschap van hun voorouders door aan volgende generaties, een boodschap om de natuur te koesteren. Ja, de tatoeages die ik schilder zijn in blauw, Delfts blauw, ik ben toch een beetje Nederlands”, zegt de geboren Française.

“De schoonheid van de natuur is er al zolang de mens bestaat. Die schoonheid heeft altijd al kunstenaars geïnspireerd, het is alleen telkens anders hoe je het vertelt. Niet alle schilders die de natuur weergeven hebben daar een gedachte bij, jammer, want juist kunstenaars zijn denkers, zij hebben alle tijd om te denken. Alle goede kunstenaars hebben een visie ontwikkeld. De Franse schilder Henri Matisse zei ‘je moet weten om te kunnen’. Ik ben blij dat zo veel mensen bezig zijn met schilderen, muziek of schrijven, want dat is voor de geest; ontwikkel je die meer, dan heb je een gezondere maatschappij. Alleen maar consumeren maakt de mens niet gelukkiger. Je moet nieuwsgierig blijven, je blijven ontwikkelen, daarom schrijf ik ook boeken over onderwerpen waar ik in het begin nog niets van weet.”

Haar vader schilderde aan het einde van zijn leven abstracte, donkere werken. Corinne kiest de tegenovergestelde weg en groeit steeds dichter naar het realisme en het licht. “Toen ik nog in Rotterdam woonde was ik meer expressionistisch bezig, wilder, meer met de agressiviteit van de stad. Etsen in zwart-wit, het leek graffiti. Toen ik hier kwam wonen werd het steeds rustiger. Ik luister meer naar mijn innerlijke stem, blijf dichter bij mezelf. Meditatief ook. Schilderen is net als schrijven, je zoekt net zo lang tot je de juiste woorden hebt gevonden om het verhaal te vertellen.”

‘Ons bloed is de zee’

Haar werk is magisch realisme. “Een hand is meer dan een hand, het is een bloem die opengaat. De longen zijn als een rivier met al haar vertakkingen, ons bloed is de zee, onze tranen het zout. We zijn uit de zee gekomen en dragen haar nog altijd in ons mee.” Het is de metafoor die telt. “Als ik beschrijf hoe iemand ‘hele wolken vlinders achter zich aandraagt’ om haar gevoel weer te geven, heb ik gelijk een beeld om te schilderen.”

Het is nog geen realisme in de zin dat een specifieke vogel of bloem met fotografische precisie is weergegeven. Dat een vogel als de rode kardinaal in een bepaald beeld opduikt is vooral omdat hij op die plek het hart symboliseert. Opnieuw de samensmelting van mens en natuur. In hetzelfde werk vliegt een lijster voor het vrouwenhoofd. “Een idee van Magritte die een appel voor het hoofd plaatste. Grote schilders als hij en Matisse hebben de weg opengelegd voor anderen. Ik ben niet geniaal genoeg om dat te doen, maar vertrouw op mijn ambachtelijkheid. Ik hoop dat ik daarmee mijn eigen stijl heb gevonden en dat het herkenbaar is als ‘van Corinne’ buiten alle kunststromingen om. Ik vergelijk mijn schilderijen eerder met een haiku, om in drie zinnen heel eenvoudig en toch diep iets te vertellen. Moeilijk hoor, een haiku”, lacht ze.

Eindeloos kan ze bezig zijn met een compositie van bloemen die op de juiste manier vallen. “Oost-Indische kers is heel speels, eigenwijs in waar ze naar toe wil. Een margriet is een fabriek van bloemetjes. Papavers zijn zo krachtig en eigenwijs om uit te komen waar ze willen. En lelies zijn zo statig, bijna als een koningin. Tijdens mijn reizen maak ik schetsen, ik haal een boeket in huis, de vriendin van mijn zoon poseert voor de hand of een houding. Op een ander moment ben ik geïnspireerd door gekke bloemetjes in een blauwe vaas geschilderd door de zeventiende-eeuwse botanist Maria Sybilla Merian. Je hebt wel een beeld in je hoofd, maar weet niet precies wat je gaat doen. Het is een gesprek met het schilderij, een dialoog tussen wat je doet en wat het schilderij vertelt.”

Het zijn Aziatische vrouwen die in haar werk de samensmelting van mens en natuur verbeelden. “Het zijn de godinnen van de aarde die vertellen over het respect dat die aarde verdient. In het hindoeïsme zijn ze de godinnen van de schepping en ook in mijn verbeelding is de schepping vrouwelijk. Bovendien waren de boeddhisten de eerste beschermers van de natuur. Op mijn reis door China raakte ik gefascineerd door de gelaten van de vrouwen daar, zo gesloten, je kunt niet zien wat ze voelen. Dat past bij mijn godinnen, mystiek. Maar ik wil ook nog graag zwarte modellen schilderen, dat hangt in de lucht, ook omdat de mensheid uit Afrika komt.”

Het is een groot verhaal dat Corinne wil vertellen en de moed zakt haar soms in de schoenen, maar: “Dit is het beste dat ik kan doen, hoe klein het is. Iedereen moet zijn deel doen.”

Kijk voor exposities en galeries op: